میزان آهن خون خود را بدانید

رفع مولکول آهن از بدن

ریزش سلول‌های گوارشی، ادرار، یبوست، مدفوع، خونریزی، تعریق و لایه‌برداری سلول‌های پوستی قدیمی، باعث دفع مقدار زیادی از آهن بدن می‌شود. از این رو، خانم‌ها بیشتر از آقایان به ذخایر آهن احتیاج پیدا می کنند.

اگر ذخایر آهن در بدن کم باشد، تولید هموگلوبین هم در بدن کاهش می یابد. این وضعیت، مانع اکسیژن‌رسانی به سلول‌های بدن می شود و به علائمی مانند احساس خستگی و فرسودگی منتهی می شود. وقتی ذخایر آهن در بدن تحلیل می‌روند، دفع آهن به مشکل می خورد. کاهش بیشتر ذخایر آهن می‌تواند تولید گلبول‌های قرمز را دشوارکند و درنهایت کم‌خونی فقر آهن شکل می گیرد.

هموگلوبین و میوگلوبین

در ساختار هموگلوبین و میوگلوبین، حدود 70 درصد از آهن موجود در بدن یافت می شود. در سلول های قرمز خون نوعی پروتئین به نام هموگلوبین وجود دارد که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن انتقال می دهد. در غضله ها هم برای ذخیره سازی اکسیژن از میوگلوبین، که آن هم نوعی پروتئین است، استفاده می شود. در سلول ها و گردش خون نیز حدود 25 درصد از آهن موجود در بدن در قالب فریتین ذخیره می شود.

فریتین نوعی پروتئین است که آهن را در خود ذخیره می کند و هنگامی که بدن ابراز نیاز کند، آن را رها می کند. از فریتین مقدار کمی در خون است و معمولا در سلول های بدن وجود دارد. در سلول‌های کبد (هپاتوسیت) و سیستم ایمنی بدن (سلول‌های رتیکولواندوتلیال) بیشترین غلظت فریتین را می توان یافت. فقدان فریتین در بدن، می‌تواند به دفع سریع ذخایر آهن منجر شود.

کم خونی ناشی از فقر آهن (anemia deficiency iron=IDA)

متداول ترین شکل کم خونی در سرتاسر جهان بوده و حدود 50% از موارد کم خونی را شامل می شود.

جهت تشخیص کم خونی فقر آهن، پزشک ممکن است آزمایش هایی را برای بررسی موارد زیر تجویز کند:

تعداد، اندازه و رنگ گلبول های قرمز:

در بیماری کم خونی فقر آهن، گلبول های قرمز خون کوچکتر و کم رنگ تر از حد طبیعی هستند. تعداد آن ها ممکن است کاهش یافته و یا نرمال باشند.

هماتوکریت (Hematocrit) :

درصد گلبول‌های قرمز خون در کل حجم خون را هماتوکریت تشکیل می دهد. سطح طبیعی یا نرمال برای زنان بزرگسال بین 37 تا 47 درصد و برای مردان بالغ 42 تا 52 درصد است. البته بسته به سن فرد قابل تغییر است.

هموگلوبین (Hb):

هموگلوبین پروتئین اصلی در گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را حمل و به سراسر بدن منتقل می کند. اگر سطح هموگلوبین کمتر از حد نرمال باشد، کم خونی را نشان می دهد. دامنه طبیعی هموگلوبین معمولاً  14 تا 18گرم (g) هموگلوبین در هر دسی لیتر (dL) خون برای آقایان و 12 تا 16 گرم هموگلوبین در هر دسی لیتر برای خانم ها تعریف می شود.

فریتین(Ferritin):

این پروتئین با اتصال به آهن، به ذخیره سازی آن در بدن کمک می کند و سطح پایین فریتین  و به عبارتی سطح پایین آهن ذخیره را نشان می دهد.

آهن سرم (Fe):

میزان آهن موجود در گردش خون را با سنجش آهن سرم می توان تعیین کرد. در فرد مبتلا به کم خونی فقر آهن، میزان آهن سرم افت می کند.

(Total Iron-Binding Capacity) TIBC:

TIBC یا ظرفیت کلی اتصال به آهن، میزان پروتئینی (به نام ‌ترانسفرین) را نشان می دهد که وظیفه انتقال آهن در سراسر بدن را بر عهده دارد و در صورت وجود کم خونی ناشی از فقر آهن، به میزان TIBC اضافه می شود.