به مرگ جنین بعد از هفتۀ ۲۰ بارداری در رحم یا هنگام تولد، مرده‌زایی می‌گویند. این وضعیت با خاتمۀ بارداری پیش از هفتۀ ۲۰ که به آن سقط ناخواسته جنین می گویند متفاوت می باشد. بیشترین موارد مرده زایی (برخلاف اسم آن) پیش از زایمان اتفاق می‌افتد. مرده زایی یک عارضۀ متداول نیست، اما جای نگرانی ندارد.
تشخیص مرگ جنین
زنان ممکن است به دلیل حس نکردن تحرک جنین در رحم یا طی یکی از معاینات معمول بارداری به این موضوع پی ببرند. پزشک با استفاده از گوشی داپلر، ضربان قلب جنین را گوش می‌دهد و درصورتی‌که ضربانی وجود نداشته باشد، با انجام سونوگرافی، توقف ضربان قلب جنین و مرگ او را تأیید خواهد کرد.
گاهی سونوگرافی می‌تواند اطلاعاتی را برای توضیح علت مرگ جنین در اختیار پزشک قرار دهد. پزشک همچنین با انجام آزمایش خون، می‌تواند احتمال‌هایی را بررسی کند که ممکن است باعث مرگ جنین شده باشد.
علل مرگ جنین
در بسیاری از موارد، با وجود بررسی‌های جامع، علت مرگ هرگز مشخص نمی‌شود و در موارد دیگر ممکن است مرگ جنین بیش از یک علت داشته باشد. برخی دلایل عبارت اند از:
- رشد کند جنین: جنین هایی که سرعت رشد آهسته‌ای دارند، ریسک بسیار بالاتری برای مرگ دارند، به خصوص آن دسته از جنین ها که رشدشان دچار مشکل شده باشد.
- جدا شدن زودرس جفت: دلیل شایع دیگر برای مرگ جنین، هنگامی است که جفت قبل از زایمان از دیوارۀ رحم کنده می‌شود.
- مشکلات مادرزادی: ناهنجاری‌های کروموزومی، ژنتیکی و مشکلات ساختاری، می‌تواند باعث مرگ جنین شود. برخی جنین‌های مرده در رحم، به چندین نقص مادرزادی مبتلا می باشند.
- عفونت: عفونت مادر، جنین یا جفت از دیگر علت‌های شایع مرگ جنین است، به خصوص اگر عفونت پیش از هفتۀ ۲۸ بارداری اتفاق بیفتد. عفونت‌های شناخته‌شده‌ای که در مرگ جنین تأثیر دارند شامل بیماری پنجم یا پاروویروس، سیتومگالوویروس، لیستریوز و سیفلیس است.
- مشکلات مربوط به بند ناف: مشکلات بندناف در تعداد اندکی از مرگ‌های جنینی مؤثر است. در صورت وجود گره در بند ناف یا اتصال نامناسب بند ناف به جفت، اکسیژن کافی به جنین نمی‌رسد و محرومیت از اکسیژن ممکن است باعث مرگ شود.
اتفاق‌های دیگری از جمله کمبود اکسیژن در طول فرایند زایمان، مشکل یا آسیب جدی به مادر (مانند تصادف ماشین) نیز می‌تواند به مرگ جنین در رحم منجر شود.
علائم مرگ جنین درون رحم
از آنجا که جنین در درون رحم محفوظ است و در جلوی دید قرار ندارد، والدین همواره نگران این هستند که چطور باید متوجه زنده بودن کوچولوی متولد نشده خود شده و یا در چه شرایطی به مرگ جنین در درون رحم مشکوک شوند. نشانه های هشداردهنده ای وجود دارند که در صورت بروز آن ها، باید وضعیت جنین را بررسی کرد. این علائم شامل موارد زیر است:
- احساس نکردن حرکت های جنین (بعد از هفته 24 بارداری)
- رفع شدن علائم بارداری به یکباره و کاملاً ناگهانی
- احساس درد در شکم
- تب بالا
- گرفتگی عضلات
البته توجه به این نکته ضروری است که به طور معمول، بیشتر خانم های با سن بارداری کمتر از 20 هفته، هیچ علامتی که مبتنی بر از بین رفتن جنین باشد را مشاهده نمی کنند و به علاوه باید این مسأله را نیز به خاطر داشت که علائم بالا تنها برای هشدار بوده و لزوماً به معنای مرگ و از دست رفتن جنین نمی باشد.
عوارض ماندن جنین مرده در شکم مادر
زمانی که به والدین گفته می شود که فرزند آن ها هنوز از راه نرسیده در درون رحم مادر فوت شده، واکنش های مختلفی از خود نشان می دهند؛ از گریه و اندوه گرفته تا ناباوری و حتی خشم و عصبانیت! اما یکی از معمول ترین عکس العمل ها، تلاش برای ادامه دادن بارداری است تا شاید کورسوی امیدی برای زنده بودن جنین باشد. چنین رفتار و دیدگاهی کاملاً قابل درک است، اما حقیقت اینجاست که این کار می تواند سلامت مادر را به صورت جدی به خطر بیندازد. عفونت، تب و از همه مهم تر، انعقاد منتشره داخل عروقی (DIC)، از مهم ترین عوارض ماندن جنین مرده در شکم مادر است.
