هنگامی‌که میزان هموگلوبین در سلول‌های قرمز خون کاهش یابد، کم خونی شکل می گیرد. بر اساس آمارها میتوان گفت که حدود ۳۵۰ میلیون نفر از زنان، در کشورهای در حال توسعه، از کم‌خونی ناشی از فقر آهن رنج می‌برند. در ایران نیز چنانچه گفته می‌شود، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از زنان دچار عارضه کم‌خونی هستند. فقر آهن در ایران و بسیاری از جوامع دیگر بسیار شایع است؛ اما درصد آنمی در افراد بسیار پایین‌تر از فقر آهن است. به طور کلی میتوان گفت که خانم‌ها بیش از آقایان دچار کم‌خونی‌های شدید می‌شوند. در این مقاله با موضوع درمان کم خونی شدید در بانوان همراه ما باشید.
عامل بروز کم خونی در زنان
مرسوم ترین نوع کم‌خونی، کم خونی ناشی از فقر آهن است و زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما به مقدار کافی از ماده معدنی آهن بهره‌مند نباشد. بدن انسان به منظور ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد. هموگلوبین وظیفه دارد تا اکسیژن را به بافت‌های بدن برساند. بسیاری از افراد ممکن است در طول زندگی خود به کم خونی ناشی از فقر آهن مبتلا شوند، اما خودشان اطلاع نداشته باشند.
از دست دادن خون به هنگام قاعدگی و داشتن زایمان‌ها و بارداری‌های متعدد، موجب می‌شود تا بانوان از طریق خون خود مقدار آهن زیادی را از دست بدهند و دچار کم‌خونی شوند. داشتن رژیم غذایی نامناسب و ابتلا به برخی بیماری‌ها مثل بیماری‌های روده‌ای، بر چگونگی جذب آهن در بدن تأثیر گذاشته و کم‌خونی را به وجود می‌آورد. همچنین زنانی که به آندومتریوز مبتلا هستند نیز ممکن است بدون آنکه خود بدانند، خون زیادی از دست بدهند و در نتیجه به کم‌خونی مبتلا شوند. در این صورت استفاده از قرص آهن به عنوان یک مکمل، انتخاب بهتری است.
میزان آهن مورد نیاز
مقدار آهن مورد نیاز براساس سن ، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت است. مثلاً زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت، و سایر بافت ها به آهن بیشتری نیاز دارند . به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر کم خونی قرار دارند . در شیرخواران، در صورت سلامت مادر، میزان آهن موجود در شیر مادر برای 4- 6 ماه اول زندگی کافی است؛ ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد می شوند، ذخایرآهن کم بوده و باید بعد از 3 ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراکی خورانده شود. همچنین بستن پیش از موقع بند ناف نیز به دلیل اینکه نوزاد را از یک سوم کل خونش محروم می کند، خطر فقر آهن را افزایش می دهد.
دلایل فقر آهن
دلایل گوناگونی برای فقر آهن وجود دارد که عبارتند از:
-1جذب ناکافی آهن در اثر اسهال، کاهش ترشح اسید معده، مشکلات گوارشی یا تداخلات دارویی ( داروهایی مثل سایمتیدین، کلستیرامین، پانکراتین، رانیتیدین و تتراسایکلین. )
-2دریافت نا کافی آهن به دلیل رژیم غذایی که در آن آهن کمی وجود دارد ، مانند بعضی از رژیم های گیاه خواری.
-3خون ریزی زیاد در دوران عادت ماهانه ، در اثر جراحات و ناشی از هموروئید ، بیماری های بدخیم یا انگل ها.
-4افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی ، نوجوانی ، بارداری و شیر دهی.
از علائم کم خونی آهن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی زود رس
- رنگ پریدگی زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم
- سرگیجه و سردرد
- خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- تورم یا درد زبان
درمان کم خونی در بانوان
برای درمان کم خونی چند شیوه وجود دارد که کم خطرترین و بهترین راه، استفاده از مکمل های خوراکی است. درمان با نمک های ساده آهن، چون سولفات فرو خوراکی، کاملاً موثر بوده و به شکل قرص، کپسول یا مایع است که مصرف آن ها باید تا چند ماه ادامه یابد.
چنانچه این قرص ها با معده خالی مصرف شوند، جذب آنها بهتر و بیشتر صورت می گیرد؛ ولی در این حالت سبب تحریک معده و بروز مشکلات گوارشی خواهند شد.
ویتامین Cجذب آهن را افزایش می دهد. به همین دلیل معمولاً مصرف ویتامینC به همراه آهن پیشنهاد می گردد. البته علاوه بر درمان دارویی، باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز دقت کرد.
جذب آهن غذا اغلب تحت تأثیر شکل آهن موجود در آن می باشد. آهن موجود در پروتئین های حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی و پرندگان ( آهن هِم) بیشتر جذب می شود در حالیکه جذب آهن پروتئین های گیاهی مانند سبزی ها و میوه ها ( آهن غیر هِم) کم تر می باشد.
باید توجه داشت که ویتامینC، جذب آهن سبزی ها و میوه ها( آهن غیرهِم) را بیشتر می کند. مصرف چای بلافاصله بعد ازغذا نیز می تواند جذب آهن را تا 50 درصد کاهش دهد.
