دوران بارداری دورانی بسیار مهم و یکی از حساس ترین دوره های زندگی زنان است. سلامت روانی زن در زمان بارداری نه تنها بر خودش تأثیر می گذارد، بلکه بر جنین هم اثر گذار است. پژوهش ها نشان می دهند که اختلالات روانی مادر در دوران بارداری، ممکن است سلامت روانی فرزند را در بزرگسالی به خطر بیاندازد. مشاوره ازدواج می تواند کمک بزرگی برای زوج ها باشد.
متأسفانه در گذشته توجه کمتری به سلامت روان زنان باردار می‌شد؛ اما امروزه بیشتر به این موضوع پرداخته می‌شود. در همین راستا، تلاش داریم تا در ادامه مروری بر مشکلات شایع دوران بارداری و راهکار‌های درمانی موجود داشته باشیم.
مشکلات روانی شایع در دوران بارداری
افسردگی و اضطراب از شایع‌ترین اختلالات روان شناختی در دوران بارداری محسوب می‌شود که از هر ۱۰۰ زن باردار، ۱۰ تا ۱۵ زن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
افسردگی
تحقیقات روانشناسی بارداری حاکی از آن است که حدود ۷ درصد از زنان، افسردگی را در دوران بارداری تجربه می‌کنند.
علائم و نشانه‌های افسردگی در دوران بارداری، همانند علائم افسردگی افراد معمولی است.
اما سرنخ‌هایی وجود دارد که می‌تواند به تشخیص افسردگی دوران حاملگی کمک نماید:
- اضطراب بیش از حد در مورد نوزاد خود
- عزت نفس پایین، مانند احساس عدم کفایت برای مادر بودن
- کاهش اطمینان و اعتماد
- عدم پای بندی به مراقبت‌های دوران بارداری
- افزایش وزن نا‌کافی به دلیل رژیم غذایی نامناسب و کم
- سیگار کشیدن، نوشیدن الکل یا استفاده از داروهای غیرمجاز
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که افسردگی غالباً در سه ماهه اول و سه ماهه سوم دوران بارداری رخ می‌دهد.
علت بروز افسردگی بارداری
اغلب افرادی که در دوران بارداری یا پس از آن دچار افسردگی می‌شوند، از نظر ژنتیکی مستعد این اختلال هستند و یا پیش از باردار شدن سطوحی از افسردگی را تجربه کرده‌اند و حاملگی تنها باعث می‌شود که دوباره شعله‌ور شود. از عواملی که باعث افسردگی در زنان حامله می شود شامل: اضطراب، استرس‌های روزمره زندگی، حمایت اجتماعی ضعیف، بارداری ناخواسته و خشونت شریک زندگی هستند.
اضطراب
در سه ماهه سوم بارداری، رشد جنین از همیشه بیشتر می شود، زمان زایمان نزدیک می شود و نگرانی ها و مشکلات جسمی، اضطراب زن حامله را افزایش می دهند. این اضطراب می تواند در برنامه خواب زن اختلال ایجاد کند و خواب او در ماه های آخر شدیداً کاهش پیدا کند. اینکه ارضا شدن در ماه نهم بارداری عوارض دارد و منجر به اضطراب می شود یا خیر، از سوالات مهم زوج هاست.
علت بروز اختلالات اضطرابی در بارداری
از جمله عوامل اختلالات روانی، اضطراب در دوران بارداری است که می‌توان به سابقه خانوادگی یا حملات پانیک و اضطراب در گذشته، تجربه یک واقعه آسیب زا یا سوء‌استفاده، مصرف برخی از داروهای غیرقانونی، افسردگی، بارداری دردناک، فشارهای اضافی ناشی از وجود مشکلات در روابط زناشویی و نگرانی برای پول یا بیکاری اشاره نمود.
روان‌درمانی در دوران بارداری
از آنجایی‌که زنان در طی دوران بارداری در رابطه با مصرف داروهای شیمیایی با محدودیت روبرو هستند، مطمئناً در فرآیند درمان، ارجحیت با روان‌درمانی است. بدین منظور، لازم است که به یک روان‌درمانگر مسلط بر روانشناسی بارداری مراجعه نمایید.
معمولاً دو حالت وجود دارد که در حالت اول شما در گذشته به‌نوعی اختلال مبتلا بوده و سپس بهبود یافته‌اید و اکنون مجدداً علائم مشابهی را تجربه می‌کنید.
در حالت دوم شما با علائمی روبرو هستید که اولین بار است که آن‌ها را تجربه می‌کنید. در هر دو حالت هم روان شناس و هم پزشک معالج باید مطلع باشند. چرا‌که پزشک نیز باید مشکل شما را برای تجویز دارو‌ها، کنترل وزن و غیره در نظر بگیرد.
روانشناسان معمولاً از تکنیک‌های گفتگو‌درمانی، از جمله روان‌درمانی شناختی (CBT)، برای کنترل علائم و کاهش آن‌ها در فرد استفاده می‌کنند و در کنار آن با آموزش تمرینات یوگا، انواع مدیتیشن و تمرینات تنفس به فرد کمک می کنند.
